04 mei2023

Johannes Passion 2023 - meer dan som der delen

De laatste keer dat de Johannes Passion in Bergen werd uitgevoerd is al meer dan 10 jaar geleden. Tot vrijdag 24 maart, toen Koorvereniging Bergen het werk uitvoerde in de Petrus en Pauluskerk in Bergen. Tijdens de corona-periode waren de repetities al begonnen met de bedoeling het in de paastijd van 2021 uit te voeren, maar dat concert kon niet doorgaan. En daardoor was dit concert des te belangrijker voor het koor.

De uitvoering van 24 maart was een bijzonder en indrukwekkend geheel, in de allereerste plaats vanwege de muzikale kwaliteit, maar ook omdat koor en orkest onder leiding van Pieter-Jan Olthof, erin slaagden de emoties van het werk op het publiek over te brengen. En voor de koorleden was het prachtige ervaring omdat het als collectief een prestatie heeft geleverd waarbij het boven zichzelf uitsteeg. Wat in de vele repetities was geoefend, kon eindelijk in de praktijk worden gebracht. Dirigent Pieter-Jan Olthof, ook dirigent van het Begeleidingsorkest voor Noord-Holland, wist koor, orkest en solisten samen te smelten tot iets dat meer was dan de som der delen. Het was kortom voor publiek en alle uitvoerenden een unieke ervaring.

De Johannes Passion vertelt het lijdensverhaal van Christus zoals de apostel Johannes dat heeft opgeschreven: Christus die zijn onafwendbaar lot majesteitelijk tegemoet treedt, Pilatus die probeert dat onafwendbare lot toch af te wenden, maar die het uiteindelijk moet afleggen. En de toeschouwers eromheen die maar al te graag mede-daders worden. Afstandelijker verwoord dan in de Matthäus Passion, maar misschien daardoor wel des te indringender.

Voor een koor biedt de Johannes Passion een andere uitdaging dan de Matthäus Passion. Het moet snel schakelen tussen emoties: van een ingetogen, beschouwend koraal naar een expressief, fel turba-koortje (schreeuwkoortje), waarin de emoties van de toeschouwers worden verwoord. En weer terug. En dat een aantal keer. Dat vraagt opperste concentratie én inleving in het lijdensverhaal.

29 jan2023

De Elias van Felix Mendelssohn:

Groots, met een bijna goddelijke vonk!

Onder leiding van Pieter-Jan Olthof voerde Koorvereniging Bergen samen met het Begeleidingsorkest van Noord-Holland op vrijdag 25 november 2022 de Elias van Felix Mendelssohn uit. Mede dankzij een bijzondere gift kon dit oratoriumwerk worden uitgevoerd, met maar liefst acht solisten: Heleen Koele, sopraan, Judith Pranger, sopraan, Lien Haegeman, alt, Lieke Geraats, mezzo-sopraan, Jeroen de Vaal, tenor, Gijsbert Westland, tenor, Martijn Sanders, bas en Harmen Severiens, bariton. Al deze solisten hebben hun sporen ruim verdiend op de landelijke podia.

De opera-achtige Elias is het laatste grote werk dat de jong gestorven Mendelssohn (1809-1847) met ziel en zaligheid heeft gecomponeerd. Zijn Opus 70 vertelt het verhaal van de profeet Elias, die in de 9e eeuw voor Christus de goddeloosheid van de volgelingen van de natuurgod Baal bestrijdt. Na de première op woensdag 26 augustus 1846 tijdens het Birmingham Festival spraken critici van het grootste oratorium van de negentiende eeuw. Ook Mendelssohn zelf was overvallen door het succes van zijn compositie.

Bij de evaluatie met het koor complimenteert Pieter-Jan Olthof koor én orkest. Hij sprak van een welhaast goddelijke vonk die de hele avond oversprong op dirigent en koor: “De Elias is een bijbelse thriller met uitzonderlijke emoties. De wanhoop kreeg volop de ruimte bij ‘Hilf, Herr!’ en bij ‘Aber der Herr sieht es nicht’ klonk de verbittering door. De lastige Baal-koren liepen goed. ‘Baal, erhöre uns!’ klonk zuiver en ook ‘Wehe ihm! Er muss sterben!’ stond met een overmaat aan energie als een huis.”

“Tijdens ‘Siehe, der Hüter Israels’ hield Koorvereniging Bergen het hoofd er goed bij”, zegt Pieter-Jan Olthof. “Daar moet je verstand erbij blijven en je moet vooral op beide benen blijven staan. Van mijn lievelingskoor ‘Wer bis an das Ende beharrt’ kan ik alleen maar zeggen dat het licht ervan ons tijdens het concert echt geschonken is. Ook het slotkoor ‘Heilig ist Gott der Herr’ klonk zilverachtig en groots. Dat was in alle positiviteit weer groter dan wijzelf. Zo was de Elias een schakel in de lange lijn die wij samen hebben gemaakt.”